Πειθώ και Επιβολή

Η Ύστερη Αρχαιότητα είναι μια εποχή μετάβασης από ένα κοσμοείδωλο σε ένα άλλο, ένα σταυροδρόμι συναντήσεων αλλά και ωσμώσεων ποικίλων πολιτισμών, θρησκειών και νοοτροπιών, μια εποχή που κυοφορεί το καινούργιο μέσα από σιωπηλές ή και πιο ηχηρές κάποτε διεργασίες. Παρουσιάζει πολύπλευρο ενδιαφέρον για κάθε λάτρη του μεταβλητού, για κάθε εξερευνητή ποικίλων διαδρομών του πνεύματος, μύστη και ταξιδευτή του αγνώστου. Το βιβλίο αυτό επιφυλάσσει εκπλήξεις σε στερεότυπες αντιλήψεις, και σας καλούμε σε μια βαθιά αναγνωστική απόλαυση και εμπειρία.

Ανάμεσα στους συνεχείς κυματισμούς της Ύστερης Αρχαιότητας υπήρξαν και κάποιες περισσότερο τρικυμιώδεις στιγμές. Το βιβλίο εξετάζει μια στιγμή σύγκρουσης ανάμεσα σε δυο θρησκείες: τον θνήσκοντα εθνισμό και τον δυναμικά ερχόμενο χριστιανισμό, με βάση τις εθνικές και χριστιανικές πηγές. Τρεις από τους πιο σημαντικούς στοχαστές της περιόδου, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, ο περίφημος ρητοροδιδάσκαλος Λιβάνιος και ο χριστιανός άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος οδήγησαν τη σύγκρουση ή προέκριναν τη συνοχή και την πειθώ; Μια πολυεπίπεδη εξερεύνηση πέρα από τα προφανή, ιστορικοκριτικά στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο, θα αποκαλύψει βαθύτερες και πολύπτυχες σκέψεις που φωτίζουν το ζήτημα πέρα από στερεότυπες προσεγγίσεις.

Η σύγκρουση, που πήρε διαστάσεις κρίσης, ξετυλίχτηκε στην Αντιόχεια της ανατολής κατά τα χρόνια διακυβέρνησης του Ιουλιανού. Το λείψανο ενός αγίου, του οσιομάρτυρα Βαβύλα, μίαινε τον χώρο των αρχαίων ιερών στο πανέμορφο προάστιο της Δάφνης; Αυτό ήταν που εμπόδιζε την εθνική λατρεία; Έτσι θεώρησε ο αυτοκράτορας και διέταξε την απομάκρυνσή του. Σε μια πομπή που είχε συνάμα τα χαρακτηριστικά πορείας διαμαρτυρίας, η χριστιανική κοινότητα το απομάκρυνε. Όμως λίγες μέρες μετά, το 362 μ.Χ., ξέσπασε φωτιά που κατέκαψε το ανακαινισμένο ιερό του Απόλλωνα. Έφταιγαν οι χριστιανοί;  Έφταιγε τυχόν ο θυμός του Απόλλωνα για την πολυετή εγκατάλειψη του ιερού του από τους Αντιοχείς; Η σύγκρουση και η κρίση κλιμακώθηκαν σε μια ιστορία που είχε αίμα και δάκρυ. Εντούτοις, αν μελετήσει κανείς προσεκτικά τις πηγές της περιόδου, θα δει βαθύτερες και πολύπτυχες σκέψεις που φωτίζουν το ζήτημα διαφορετικά. Τελικά, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, ο περίφημος ρητοροδιδάσκαλος Λιβάνιος και ο χριστιανός άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος οδήγησαν τη σύγκρουση ή προέκριναν τη συνοχή και την πειθώ; Μια πολυεπίπεδη εξερεύνηση πέρα από τα προφανή.

Η Εύη Βουλγαράκη-Πισίνα είναι ΕΔΙΠ στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του ΕΚΠΑ και διδάσκει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο μαθήματα στον χώρο των διαπολιτισμικών, διαθρησκευτικών και ιεραποστολικών σπουδών. Έχει μεγάλη διεθνή εμπειρία στο ΠΣΕ, τον ΣΥΝΔΕΣΜΟ, τη Διαβαλκανική Ομοσπονδία Ορθοδόξων Νεολαιών. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ. Είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Missiology Group της International Orthodox Theological Association και Διευθύντρια Έκδοσης του περιοδικού Salt: Crossroads of Religion and Culture. Με την έρευνα στην περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας έχει ασχοληθεί πολλές δεκαετίες, σε μονογραφίες και μελετήματα.